تهیه نقشه پراکنش عناصر آهن، روی، مس و منگنز در اراضی کشاورزی جنوب تهران با استفاده از زمین آمار و gis

درکشاورزی دقیق تعیین تغییرپذیری ویژگی های خاک از اهمّیت والایی برخوردار می باشد. به منظور دستیابی به عملکرد بیشتر با مدیریت بهتر، دانش کاملی از ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک و حد بحرانی عناصرغذایی در مزارع لازم می باشد در همین راستا، زمین آمار یکی از روش هایی است که امروزه در جهت بررسی تغییرپذیری مکانی ویژگی های خاک به کار می رود. در این مطالعه از روش شبکه بندی منظم با فواصل 1000 در 1000 متر تعداد 196 نمونه خاک از تقاطع بین خطوط و عمق 30-0 سانتی متری منطقه جنوب تهران برداشته شد. اندازه گیری عناصر fe، zn، cu، mn به دو صورت، فرم قابل جذب و اندازه گیری کل انجام گرفت و قرائت غلظت عناصر فوق، فرم قابل جذب و اندازه گیری کل با کمک دستگاه جذب اتمی صورت گرفت. براساس نتایج به دست آمده جهت بررسی توزیع مکانی عناصرریزمغذی آهن، روی، مس و منگنز با توجه به دامنه تاثیرهای بدست آمده، می توان از فواصل بیش از یک کیلومتر جهت کاهش هزینه ها استفاده نمود. متوسط غلظت قابل جذب عناصر آهن، روی، مس و منگنز به ترتیب 6/2، 1/2، 16/1، 34/3 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد و متوسط غلظت کل عناصرآهن، روی، مس و منگنز به ترتیب 29371، 16/131، 11/46، 59/682 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد. بهترین مدل واریوگرام برای فرم قابل جذب آهن، مدل نمایی، روی مدل گوسی، مس و منگنز مدل کروی بود و بهترین مدل واریوگرام برای فرم کل آهن و منگنز مدل نمایی و برای فرم کل روی و مس مدل کروی بود. در این تحقیق از تخمین گرهای زمین آماری کریجینگ و عکس فاصله وزنی در برآورد تغییرات مکانی استفاده گردیدکه با توجه به واریانس تخمین دو روش مورد استفاده، تخمینگر کریجینگ برای چهار متغیّرآهن، روی، مس و منگنز میانگین خطا و ریشه میانگین مربعات خطای کمتری نسبت به تخمینگر عکس فاصله (idw) با پارامترنمای متفاوت نشان داد. نتایج نشان داد اراضی کشاورزی جنوب تهران از نظر غلظت قابل جذب عنصرآهن دچارکمبود شدید، از نظر غلظت عنصر روی در حد متوسط و از نظر غلظت مس و منگنز در حد کم بودند. میانگین غلظت کل عنصر منگنز 58/682 میلی گرم در کیلوگرم می باشد که با توجه به نسبت متوسط سمّیت(545 میلی گرم در کیلوگرم) منگنز، غلظت به دست آمده 25/1 درصد بیشتر از حد متوسط بود که این مقدار72/90 درصد (18144هکتار) را در بر گرفت. متوسط غلظت روی کل (16/131میلی گرم درکیلوگرم) نیز در منطقه در محدوده حد بحرانی سمیّت (150- 125) می باشد و حدود 2/88 درصد (17640 هکتار) می باشد. بنابراین اقدام عملی جهت اعمال مدیریت خاص در مناطقی که دارای غلظت های بیشتر از حد مجاز عناصر مورد بررسی می باشند و جلوگیری از آلودگی بیشتر مناطقی که غلظت عناصر در آنها کمتر از حد مجاز بوده، اما غلظت آنها به حدی بالاست که ادامه شرایط فعلی، ممکن است در آینده ای نه چندان دور این اراضی را هم به جمع خاک های آلوده اضافه نماید و سامان دهی فوری فاضلاب هایی که به مقدار بسیار زیاد وارد اراضی جنوب تهران می شوند و در بسیاری موارد به صورت مستقیم مورد استفاده در اراضی کشاورزی قرار می گیرند لازم است .